Işın Tipi Dedektörler

nerede ve neden gereklidirler ?

Işın tipi duman dedektörleri, veya yabancı ismi ile beam dedektörler, veya teknik ismi ile lineer ışın tipi dedektörler, nokta tipi duman dedektörlerinin kullanılamayacağı yüksek hacimli yerlerde tercih edilirler. Yüksek tavanlı mekanlarda, veya tavan yapısı sabit olmayan yapılarda ( spor salonu, cami, konferans salonu, alış veriş merkezi gibi ) kullanılırlar.

Yüksekliği 4-5 metreyi geçmeyen düz tavanlı mekanlarda bir yangın çıkması durumunda duman sıcaklığın da etkisi ile hızla tavana doğru yükselir ve çarptığı noktadan her yöne doğru yol alarak dağılmaya başlar. Tavanda yayılan yangın dumanı nokta tipi dedektöre ( optik duman dedektörü ) yan tarafından girer. Dedektörü bu dumanı algılayarak alarm verir.

Tavan yapısı düz değilse eğer , mesela tavanda kirişler bulunuyorsa önce tavandaki kirişle ayrılan bölme dumanla dolar , burası dolduktan sonra duman diğer bölmelere geçmeye başlar. Eğer tavan yüksekliği 5 – 6 metreden daha yüksekse ve yüksek tavanlı mekanın taban alanı da büyükse o zaman içerideki hava hacmi de çok fazla olur ( örneğin 10m x 20m gibi bir alanda , veya 50m x 80m gibi bir mekanda ) . Hava hacmi ve tavan yüksekliği çok olan bir mekanda çıkan bir yangında duman ilk önce yukarı doğru yükselir ( yangında açığa çıkan ısının etkisiyle ) . Fakat sürekli etraftan soğuk hava geldiğinden ve çıkan yangın ortamdaki hava sıcaklığını zor arttıracağından duman bir mantar gibi daha tavana ulaşmadan dört bir yana doğru açılmaya , yoğunluğunu kaybetmeye , ve ilerleme hızını da kaybetmeye başlar. Yüksek tavanlı ve hacimli böyle bir yerde tavana nokta tipi optik duman dedektörü koymak yangını oldukça geç algılamaya sebebiyet verir. Bunun yerine tüm mekanı bir dedektör haline çevirebilecek ışın tipi duman dedektörleri (Beam Detector) kullanılır.

Işın tipi duman dedektörleri, bir duvar üzerine ve tavandan 1-1,5 metre kadar aşağı yerleştirilen ışık gönderebilen ve alabilen bir üniteden, ve bu ünitenin tam karşı duvarında uygun olarak hizalanmış bir ışık yansıtıcı reflektör plakadan oluşmaktadır. Işın tipi duman dedektörünün ana ünitesi karşı duvara görünmez kızıl ötesi (infra red) bir ışık demeti gönderir , karşı duvarda hizalanmış olan reflektör plaka bu ışını tekrar yansıtır ve ana üniteye geri gönderir. Ana ünite ilk devreye alındığında ( temiz dumansız havada ) gönderilen ve alınan ışın miktarı cihaza kayıt edilmiştir. Işın tipi duman dedektörünün ana ünitesi ile yansıtıcı reflektörü arasına giren duman yoğunluğu ile orantılı olarak dedektörün gönderip tekrar aldığı ışık miktarında bir düşmeye sebep olur. Işın tipi duman dedektörünün içerisindeki yazılım hızlı bir şekilde ışık şiddetinin ne kadar ve hangi hızda düştüğüne bakar ve yangın veya hata kararı verir.