Konvansiyonel yangın algılama ve ihbar sistemini oluşturan parçalar nelerdir ?

1- Konvansiyonel yangın algılama ve ihbar paneli ( yangın alarm santrali )

Bir yangın alarm sisteminin merkezini oluşturan elemandır. Merkezi kontrol panelidir .

Algılama elemanları (dedektörler, butonlar) ve alarm (ihbar) elemanları (sirenler, flaşörlü sirenler, ziller, anons sistemi, vb.) bu cihaz üzerine bağlanırlar. Bağlantılar 1x2x0.8mm yangın kablosu ile yapılır.

2- Algılama elemanları ( duman dedektörleri, ısı dedektörleri, sıcaklık artış hızı dedektörleri, ışın tipi duman dedektörleri, alev  dedektörleri, hava örneklemeli duman dedektörleri, yangın ihbar butonları, vs.)

Yangın sonucunda açığa çıkan duman, sıcaklık, alev, ışık, koku vs gibi etkenleri algılayıp yangın alarm paneline bildiren elemanlardır. Bunlar sayesinde alarm paneli yangını algılar ve uyarı verir. Adresli sistemlerde bu algılama elemanları aynı zamanda kendi kimliklerini de gönderdiğinden kontrol paneli alarmın adresini de bilebilir bu şekilde . Kullanıcıya alarmın yer bilgisini de verebilir böylelikle.

3- İhbar elemanları (kontrol paneli, korna veya sirenler, ışıklı sirenler, motorlu sirenler, mimik paneller, paralel gösterge panelleri, flaşörler, telefon arama modülü, vs.)

Yangın alarm paneli herhangi bir bölgeden veya dedektörden algılama yaptığında sistemin kurulu olduğu alandaki canlıları uyarmak amacıyla sesli ikaz verir. Panel üzerinde ince buzzer sesi ile beraber daha yüksek sesli uyarılar için sirenleri hatta ışıklı ve sesli uyarılar için flaşörlü sirenleri kullanır.

Konvansiyonel Yangın Algılama ve İhbar Sistemi Ne Demektir ?

Kurulu bulunduğu tesisteki çıkacak yangının sadece bölge bilgisini verebilen, insanları sesli ve ışıklı şekilde uyarabilen elektronik sisteme konvansiyonel yangın algılama ve ihbar sistemi denir.

Sistemin çalışması basitçe yangın algılama ve ihbar paneline algılama hatları ile bağlı bulunan algılama elemanlarının panele alarm bilgisi göndermesinin ardından yangın algılama ve ihbar panelinin üzerine alarm hatları ile bağlı olan sirenleri devreye sokması ve kendi ön panelinde yangın alarm bilgisinin nereden (hangi bölgeden) geldiğini göstermesi ile gerçekleşir.  

Montaj ve Devreye Alma

Belirlenmesi gereken ilk nokta yangın algılama ve ihbar panelinin yeridir. Panel, binanın merkezi bir yerinde konumlandırılmalıdır. Yangın ihbarı verildiğinde bina yetkililerinin hızlıca yangın alarmı bölgesi bilgisine ulaşabilmesi gerekmektedir. Bunun için panelin önündeki göstergeleri ve hangi bölgenin binada nereyi tarif ettiği bilgisinin yazılmış olduğu bilgi notunu kolayca okuyabilmeleri gerekmektedir. Tercihen güvenlik masası, bina girişi gibi yerler seçilebilir.

Daha sonraki işlem ise bu sistemin kurulacağı yerin, tesisin, veya binanın sanal bölgelere ayrılmasıdır. Mekanın, binanın veya tesisin mimari yapısı ve ölçüleri göz önüne alınarak örneğin her kat 1 bölge olacak şekilde, veya her kat 2 bölge olacak şekilde, veya imalathane ayrı bölge, stok ayrı bölge, kalite kontrol ayrı bölge olacak şekilde yapılabilir. Bölgelere ayırma işlemi yapılırken düşünülmesi gereken esas nokta bir bölgeden yangın alarmı alınıp o bölgeye gidildiğinde yangının vakit kaybetmeden bulunabilmesi olmalıdır. Örnek olarak, 2 kat 1 bölge olmamalıdır, veya 300 metrekareden büyük mekanlar tek bölge olarak belirlenmemelidir.

Bölge belirlemesi yapıldıktan sonra kontrol panelinden her bölgeye algılama elemanlarının bağlanacağı hatlar çekilir ( J-Y(ST)Y veya J-H(ST)H yangın kablosu ile ) . Algılama elemanları bu hatların üzerine seri bir şekilde ve yerlerine uygun bir şekilde yerleştirilir. Nereye hangi algılama elemanının bağlanacağı tesisin yangın projesinde belirtildiği gibi veya algılama elemanlarının nerelere yerleştirilmesi konusunda bilgili ve yetkili uzmanlar tarafından belirlenmelidir.

Çekilen algılama hatlarının sonuna hat sonu direnci mutlaka takılmalıdır. Kontrol paneli hatlarda meydana gelebilecek “kısa devre” veya “hat kopuk” arızalarını arıza meydana geldiği anda algılayacak ve ilgililere haber verecek şekilde tasarlanmıştır. Bu kontrollerin sürekli doğru bir şekilde yapılabilmesinin ana şartı hatların ikiye ayrılmadan bölgedeki son algılama elemanına kadar gitmesi ve o bölgenin hat sonu direncinin hat üzerine son eleman üzerinde takılmasıdır. Bu sayede kontrol paneli sistem çalıştırıldıktan sonra meydana gelebilecek hat kopması arızalarını hemen algılayabilecektir.

Algılama hatlarını belirlenmiş bölgelere ve o bölgelerdeki algılama elemanlarına çeken montajcı teknisyen, çekmiş olduğu hatların ve bağlantıların doğru olduğunu ölçü aleti kullanarak test etmeli ve montaj arızalarını (varsa)  gidermelidir.

Algılama hatlarından sonra binaya ihbar (alarm) elemanlarının hatları da çekilmelidir. Sirenler veya flaşörlü sirenler bu hatlar üzerine bağlanmalıdırlar. Bu hatlarda da hat kopuk kontrolü olduğundan aynı algılama hatlarında olduğu gibi hat sonu direnci alarm hattının sonunda bulunan sirenin üzerinde hatta paralel olarak bağlanır.

Yangın algılama ve ihbar paneline gelen alarm hatları ve algılama hatları, panel içerisinde kullanma kılavuzunda belirtilen yerlerine bağlanırlar. Panel içerisinde kullanılmayan hat varsa o hat üzerinde hat sonu direnci takılı olmalıdır. Kullanılan hatların hat sonu dirençleri o hatların sonlarında takılı bulunmalıdır.

Sonrasında panele 220VAC besleme ve bataryalar bağlanarak enerji verilir. Bataryalar şebeke enerjisi varken sürekli şarj edilerek dolu durumda tutulur. Şarj kontrolü kontrol paneli tarafından otomatik olarak yapılır. Elektrik kesintisinde panel bu bataryalar yardımı çalışmasına devam eder fakat aynı zamanda “şebeke yok” arızası da verir.

Panel enerjilendirildikten üzerine bağlanan bölge algılama hatları üzerindeki arıza veya alarmları gösterebilir. Herhangi bir algılama hattından (Zone) aşırı akım çekilirse panel o bölge numarası ile beraber “Hat Kısa Devre” arızası verir. Eğer hat sonundaki direnç takılmamışsa veya herhangi bir sebepten dolayı panel tarafından görülemiyorsa panel ilgili bölge numarası ile birlikte “hat kopuk” arızası verir.

Kontrol panelinde arıza varsa sesli uyarı sadece panel üzerindeki buzzer ile ve LCD ekrandan görsel olarak verilir. Sirenler panelde arıza sinyali varken çalışmaz (ör: hat kopuk arızası, hat kısadevre arızası, batarya yok arızası, şebeke yok arızası, vs..)  . Sirenler sadece panel alarm konumunda iken çalışırlar.

bilgi : Sitemizde kullanılan yazılı ve görsel kaynakların tamamı Navelsan’a aittir. İzinsiz kullanılamaz.

Işın Tipi Dedektörler

nerede ve neden gereklidirler ?

Işın tipi duman dedektörleri, veya yabancı ismi ile beam dedektörler, veya teknik ismi ile lineer ışın tipi dedektörler, nokta tipi duman dedektörlerinin kullanılamayacağı yüksek hacimli yerlerde tercih edilirler. Yüksek tavanlı mekanlarda, veya tavan yapısı sabit olmayan yapılarda ( spor salonu, cami, konferans salonu, alış veriş merkezi gibi ) kullanılırlar.

Yüksekliği 4-5 metreyi geçmeyen düz tavanlı mekanlarda bir yangın çıkması durumunda duman sıcaklığın da etkisi ile hızla tavana doğru yükselir ve çarptığı noktadan her yöne doğru yol alarak dağılmaya başlar. Tavanda yayılan yangın dumanı nokta tipi dedektöre ( optik duman dedektörü ) yan tarafından girer. Dedektörü bu dumanı algılayarak alarm verir.

Tavan yapısı düz değilse eğer , mesela tavanda kirişler bulunuyorsa önce tavandaki kirişle ayrılan bölme dumanla dolar , burası dolduktan sonra duman diğer bölmelere geçmeye başlar. Eğer tavan yüksekliği 5 – 6 metreden daha yüksekse ve yüksek tavanlı mekanın taban alanı da büyükse o zaman içerideki hava hacmi de çok fazla olur ( örneğin 10m x 20m gibi bir alanda , veya 50m x 80m gibi bir mekanda ) . Hava hacmi ve tavan yüksekliği çok olan bir mekanda çıkan bir yangında duman ilk önce yukarı doğru yükselir ( yangında açığa çıkan ısının etkisiyle ) . Fakat sürekli etraftan soğuk hava geldiğinden ve çıkan yangın ortamdaki hava sıcaklığını zor arttıracağından duman bir mantar gibi daha tavana ulaşmadan dört bir yana doğru açılmaya , yoğunluğunu kaybetmeye , ve ilerleme hızını da kaybetmeye başlar. Yüksek tavanlı ve hacimli böyle bir yerde tavana nokta tipi optik duman dedektörü koymak yangını oldukça geç algılamaya sebebiyet verir. Bunun yerine tüm mekanı bir dedektör haline çevirebilecek ışın tipi duman dedektörleri (Beam Detector) kullanılır.

Işın tipi duman dedektörleri, bir duvar üzerine ve tavandan 1-1,5 metre kadar aşağı yerleştirilen ışık gönderebilen ve alabilen bir üniteden, ve bu ünitenin tam karşı duvarında uygun olarak hizalanmış bir ışık yansıtıcı reflektör plakadan oluşmaktadır. Işın tipi duman dedektörünün ana ünitesi karşı duvara görünmez kızıl ötesi (infra red) bir ışık demeti gönderir , karşı duvarda hizalanmış olan reflektör plaka bu ışını tekrar yansıtır ve ana üniteye geri gönderir. Ana ünite ilk devreye alındığında ( temiz dumansız havada ) gönderilen ve alınan ışın miktarı cihaza kayıt edilmiştir. Işın tipi duman dedektörünün ana ünitesi ile yansıtıcı reflektörü arasına giren duman yoğunluğu ile orantılı olarak dedektörün gönderip tekrar aldığı ışık miktarında bir düşmeye sebep olur. Işın tipi duman dedektörünün içerisindeki yazılım hızlı bir şekilde ışık şiddetinin ne kadar ve hangi hızda düştüğüne bakar ve yangın veya hata kararı verir.